Interview met Mirjam Rotenstreich over Tonio’s blik

Onlangs verscheen bij Pepper Books Tonio’s blik van Mirjam Rotenstreich. In dit ontroerende boek kijkt de auteur terug op het leven van haar zoon Tonio. Een interview.

In Tonio’s blik vertel je jouw verhaal over je zoon Tonio aan de hand van zijn foto’s van jullie Noorse boskatten. Heb je foto’s bij je verhaal gezocht of bij de foto’s een verhaal geschreven?
‘Dat laatste. Ik denk dat iedereen het gevoel kent van hoe muziek je kan terugvoeren naar belangrijke gebeurtenissen in je leven, zoals je eerste vakantieliefde; of naar belangrijke momenten, zoals je eerste kus met hem of haar. Precies zo waren Tonio’s foto’s bij mij aanleiding voor herinneringen aan momenten, situaties en gebeurtenissen met Tonio.

Het boek is een foto-memoir, maar de verhalen in het boek die vormen een belangrijk onderdeel van het boek. Hoe ben je te werk gegaan?
‘Bij het kijken naar de foto’s realiseerde ik me dat ik precies hetzelfde zag wat Tonio moest hebben gezien op het moment dat hij afdrukte. Die gedachte bracht Tonio onnoemelijk dicht bij me, dichter dan wanneer ik naar een portret van hem keek. Deze bevinding moest iets van me. Omdat de foto’s tegelijkertijd associaties met Tonio opriepen, ben ik die op mijn blog gaan schrijven totdat een uitgever mij vroeg er een boek van te mogen maken.’

Was het proces van foto’s selecteren en schrijven pijnlijk of heeft het je juist goed gedaan?
‘Het ergste aan de dood is dat je de overledene niet terug kunt halen; je bent totaal machteloos. Met Tonio’s blik heb ik Tonio niet weer tot leven kunnen wekken, maar ik had wel de regie bij het werken eraan. Zelfs als het schrijven een dag niet goed ging, kwam dat door mij en niet door iets buiten mij om, zoals de dood van Tonio. Dat was een aanval van out of space. Tonio’s blik is het resultaat van een actieve daad stellen tegenover een afgedwongen passieve houding. Dat deed mij goed.’

Tonio fotografeerde fanatiek en wilde ook periode ook fotograaf worden. Hoe kwam hij op dit idee?
‘Zijn beste vriend van de middelbare school, Tobias, kreeg op zijn vijftiende verjaardag een foto toestel, waarop Tonio er ook een wilde hebben. Ze zijn toen een tijdlang zo vaak als maar kon in Artis gaan fotograferen. Tonio is uiteindelijk verder gegaan in de fotografie. Eerst op de Fotoacademie in Amsterdam en vervolgens op de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag.’

Maakte Tonio echt alleen maar foto’s van jullie Noorse boskatten of liet hij ook andere foto’s na?
‘Tonio’s archief bevat tientallen verschillende soorten foto’s. Daarvan vormen, naast de kattenfoto’s, zelfportretten een belangrijk onderdeel, maar ook zijn oudste vriend Pim was een geliefd studieobject. Verder zijn er de foto’s als opdrachten bij zijn studie. Daarnaast heeft hij veel lossere foto’s gemaakt op feestjes, op festivals, van vrienden en op vakanties. En, niet te vergeten, de foto’s met een fish eye lens, niet mijn favoriete soort. Behalve die van Tygo en Tasha trouwens.’

Heb je de katten die Tonio fotografeerde nog steeds?
‘Tasha wel, maar haar broer Tygo heb ik vorig jaar helaas moeten laten inslapen. Daar was ik behoorlijk kapot van, aangezien hij Tonio’s lievelingskat was, en daarmee de belangrijkste laatst levende directe verbinding van mij met Tonio. Gelukkig heb ik nu een ‘opvolger’, IJsbrandt. Ik ben aan hem gekomen via de vrouw die de Noorse boskatten voor de film ‘Tonio’ had geleverd. Daarmee ben ik via IJsbrandt toch ook weer verbonden met Tonio.’

Wat denk je dat Tonio van Tonio’s blik gevonden zou hebben?
‘Ik denk dat hij blij zou zijn geweest dat zijn foto’s aanleiding voor zijn moeder konden zijn om er verhalen over hem bij te schrijven. Een samenwerking tussen zoon en moeder.’